Z niebem nad głową

Fascynacja, zachwyt, uznanie, trochę zazdrości. Na to możemy liczyć, gdy otwartym autem wyjedziemy na drogę. Dlatego kabriolety wciąż kuszą swymi wdziękami.

W polskich realiach słowo “kabrio" brzmi trochę pompatycznie. Od razu kojarzy się z wielkim światem, ekskluzywnym życiem, zamożnością. Dlatego powszechnie uważa się, że samochody z otwartym nadwoziem to na naszym rynku jakieś unikalne rarytasy, nieliczne modele oferowane przez zaledwie kilka firm. Dlatego spore zdziwienie może wywołać u wielu osób informacja, że w naszym kraju można kupić kabriolety aż 23 marek, a ich gama obejmuje 34 pozycje.

Czym właściwie jest kabriolet? Jedni mówią że narzędziem szpanerów, inni, że receptą dla facetów z kryzysem wieku średniego. Jeszcze inni, że najlepszym wabikiem na płeć piękną. Oceny są różne. Tylko definicja techniczna nie budzi wątpliwości i wygląda stosunkowo prosto: to samochód, który może przewozić 4-5 osób, z miękkim, składanym dachem oraz opuszczanymi szybami bocznymi. Struktura nośna jego otwartego nadwozia zasadniczo różni się od podstawowej (zamkniętej) i jest odpowiednio wzmacniona. Dach powinien być nie tylko szczelny, ale też na tyle ocieplony, by umożliwiał eksploatację samochodu w każdych warunkach pogodowych.

Dla podniesienia bezpieczeństwa stosuje się niekiedy dodatkowe pałąki przeciwkapotażowe, a dla podniesienia komfortu jazdy - elektryczne lub elektrohydrauliczne składanie/rozkładanie dachu. Złożony dach chowany jest w bagażniku i ogranicza przestrzeń użytkową kufra. Dopuszcza się montowanie sztywnego dachu z blachy lub tworzywa sztucznego, zwanego hardtopem. Dzisiaj takie dachy nie muszą wcale stanowić oddzielnego elementu i być chowane w garażu, gdy nie są potrzebne. Od połowy lat dziewięćdziesiątych upowszechniły się konstrukcje ze sztywnymi dachami składanymi i rozkładanymi automatycznie. To właśnie rodzaj kabrioletu z hardtopem, którego nie trzeba wciąż montować i demontować ręcznie, nazywamy coupe-cabrio.

Kabriolet to jednak nie jedyny rodzaj otwartego nadwozia. Rozróżnia się jeszcze kilka innych jego typów, a jednym z najpopularniejszych wśród nich jest roadster. To samochód z otwartym nadwoziem o wyraźnie sportowym charakterze, nazywany również spiderem. Ma miejsca dla dwóch osób (czasami dwa dodatkowe, ale bardzo skromne) i miękki dach o prostej konstrukcji, pozbawiony ocieplenia, chowany za fotelami i zabezpieczony pokrywą albo zupełnie odpinany. Także tutaj dopuszcza się stosowanie sztywnego dachu zwanego hardtopem.

Z kolei speedster stanowi odmianę roadstera z mocniej pochyloną przednią szybą i możliwością kompletnego demontażu bocznych okien wraz z ramkami. Miękki, cienki dach ma jeszcze skromniejszy charakter i powinien być montowany sporadycznie. Speedstery są dzisiaj rzadkością, podobnie jak nadwozia typu torpedo, charakteryzujące się możliwością demontowania szyb bocznych oraz zdejmowania lub położenia na przednią pokrywę płaskiej szyby czołowej. Mogą mieć odpinany, miękki dach albo sztywny dach w formie hardtopu. 

Z nadwozi otwartych trzeba jeszcze wymienić buggy, czyli samochód rekreacyjny, wywodzący się z pojazdów plażowych. Lekkie nadwozie z tworzyw sztucznych nie ma drzwi i zabezpieczone jest sztywnymi pałąkami przeciwkapotażowymi. Buggy nie trafiają do produkcji seryjnej, są domeną małych, wyspecjalizowanych firm. Nie można zapominać, że są jeszcze nadwozia mieszane, wśród których wyróżnia się między innymi kabriolimuzyny, w których niemal całą powierzchnię dachu między przednią i tylną szybą oraz bocznymi belkami dachowymi stanowi elastyczny materiał (można go zwijać lub składać). Do tej grupy należą też nadwozia zwane targa (inaczej semikabriolet), w których pewną część sztywnego dachu można łatwo zdemontować. Tę kategorię zamyka landaulet, ze sztywnym dachem w przedniej części i odkrytą częścią tylną. Takie auta powstają obecnie tylko na zamówienie i pełnią głównie funkcje reprezentacyjne.

Samochody z otwartym nadwoziem nie należą do tanich. Konstruowanie kabrioleta czy roadstera to proces bardzo skomlikowany, wymagający często zastosowania najwyższej jakości materiałów.

Brak dachu połączonego trwale w wielu punktach z zasadniczym, dolnym segmentem karoserii, powoduje sporą utratę sztywności. Trzeba opracowywać systemy wzmocnień poprzecznych i podłużnych, by zapewnić odporność na zginanie i skręcanie. Sztywność nadwozia sprzyja komfortowi jazdy i trwałości konstrukcji. Jest tym ważniejsza, że w wielu otwartych autach montuje się duże i bardzo mocne silniki, zapewniające znakomite osiągi. Ale z usztywnieniami nie można przesadzić, bo zbyt mocno wzrośnie masa własna.

Nawet optymalnie zaprojektowane auta otwarte są cięższe od swoich zamkniętych odpowiedników o 130 - 180 kg. Konstruktorzy sportowych roadsterów, by odciążyć otwarte konstrukcje, budują przestrzenne ramy aluminiowe. W tańszych modelach wykorzystuje się wysokowytrzymałą stal. To dzięki niej można zrezygnować z pałąków bezpieczeńswa, bo podczas dachowania odpowiednią odległość od nawierzchni jest w stanie utrzymać rama przedniej szyby. Składanie i rozkładanie miękkich lub sztywnych dachów powierza się dzisiaj elektrycznym lub elektrohydraulicznym mechanizmom. 

Najszybsze potrafią postawić dach nad głową w mniej niż 10 sekund. Przeciętnie trwa to kilkanaście sekund. Niektórzy wytwórcy decydują się na produkcję otwartych aut we własnych zakładach, ale wielu powierza to zadanie wyspecjalizowanym firmom. Tym bardziej, że kabrioletów czy roadsterów nie produkuje się tak masowo jak zwykłych aut. Najbardziej znani specjaliści od “cabrio" to Karmann, Valmet, ASC, Bertone i Heuliez.

Każde auto z otwartym nadwoziem budzi swoiste emocje. Jest po prostu inne od standardowych wersji, a to pozwala podnieść prestiż właściciela i wyróżnić się z tłumu zwykłych samochodów. Dlatego kabriolety, roadstery czy speedstery ciągle znajdują nabywców, chętnych zapłacić za samochód więcej w imię posiadania czegoś naprawdę wyjątkowego.

Auta z otwartym nadwoziem dostępne na polskim rynku: