Zdanie odrębne

Specjalista z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich Tomasz Frey, poparł na łamach jednego z dzienników stanowisko firmy ubezpieczeniowej, odmawiającej wypłaty odszkodowania kierowcy, który we właściwym terminie nie dokonał wymiany prawa jazdy.

Fakty są następujące: kierujący pojazdem posiadał ważne bezterminowo prawo jazdy właściwe dla kategorii pojazdu, którym kierował. Zakład ubezpieczeń powołał się w odmowie na ogólne warunki AC, w myśl których odpowiedzialność ubezpieczyciela
jest wyłączona, gdy...

I tu ogólne warunki różnych firm ubezpieczeniowych nieco się różnią: jedne mówią o kierowaniu pojazdem bez uprawnień, inne formułują to jako kierowanie bez ważnego dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdem. W tym ostatnim przypadku, sformułowanie jest tak nieostre, że teoretycznie pozwala ubezpieczycielowi odmówić wypłaty odszkodowania, jeżeli kierujący nie posiada przy sobie prawa jazdy, co w sposób jaskrawy pokazuje do jakich absurdalnych wniosków można dojść, gdy literalnie interpretuje się prawo.

Różnice w sformułowaniach o.w.u. nie są jednak ważne dla istoty omawianego zagadnienia. Przypomnę formułowane niejednokrotnie stanowisko Sądu Najwyższego, który uznał, zgodnie z logiką, iż nie można odwoływać się do dosłownego brzmienia paragrafu o.w.u., bez zbadania jaki był zamiar stron umowy i cel ubezpieczenia.

Otóż jest oczywiste, że wyłączenie odpowiedzialności, na jakie powołuje się zakład ubezpieczeń odmawiający wypłaty odszkodowania, dotyczy takich sytuacji, w których - na przykład - posiadacz kategorii B kieruje autem o DMC większej niż 3,5 tony, albo gdy nie wykonał na czas przewidzianych badań okresowych skutkujących przedłużeniem ważności prawa jazdy, a jego stan zdrowia się pogorszył, etc.

Innymi słowy wyłączenie może dotyczyć takiej tylko sytuacji, gdy poszkodowany wskutek swoich działań (lub zaniechań) przyczynił się do powstania szkody lub jej zakresu (np. nie zgłosił się na badania i jeździł bez okularów, choć jego wzrok się pogorszył).

Nie dokonanie w terminie wyznaczonym przez Ministra Infrastruktury wymiany ważnego bezterminowo prawa jazdy jest w sposób oczywisty wykroczeniem formalnym (za które kierujący może być ukarany przez policjanta), natomiast z całą pewnością nie ma wpływu na powstanie szkody, a tym samym na wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

To, że firma ubezpieczeniowa, powołując się na ów formalny zapis odmawia wypłaty odszkodowania jest typowe dla tej branży. Nie oznacza jednak że poszkodowany nie może - skutecznie - odwołać się od tej decyzji do sądu, a jego sytuacja procesowa - wbrew stanowisku specjalisty z biura RPO - nie jest wcale bardzo trudna.

Firma ubezpieczeniowa odmówiła wypłaty odszkodowania kierowcy, który we właściwym terminie nie dokonał wymiany prawa jazdy.