Telematyka w transporcie

CZT zajmuje się bardzo szeroką tematyką związaną z obsługą transportu samochodowego. Co jest przedmiotem działalności Centrum?

IZABELLA MITRASZEWSKA. Spektrum działalności Centrum jest rzeczywiście znaczne. Projektujemy i wdrażamy narzędzia informatyczne usprawniające funkcjonowanie podmiotów gospodarczych, organów administracji publicznej, a także naszą własną działalność. Staramy się również o podnoszenie zakresu wiedzy osób związanych z transportem i motoryzacją, między innymi, przez zapewnienie wysokiego poziomu szkoleń i egzaminów.

Na bieżąco udzielamy informacji na temat interpretacji przepisów prawnych umożliwiających legalne wykonywanie zawodu przewoźnika, a także sprawną obsługę przedsiębiorców w urzędach, na które nałożono zadania związane z licencjonowaniem przedsiębiorców. Od ponad roku rozszerzyliśmy działalność o telematykę transportu. Jest to, najprościej mówiąc, połączenie informatyki i telekomunikacji, czyli możliwość nie tylko gromadzenia i przetwarzania, ale również przesyłanie i "inteligentną" wymianę informacji.

W Polsce takie systemy, nazywane także Inteligentnymi Systemami Transportowymi, nie są jeszcze zbyt popularne, a przecież ich wykorzystanie w praktyce może przynieść wymierne korzyści. Naszym podstawowym celem jest usprawnianie działalności transportowej we wszystkich obszarach i staramy się to robić jak najlepiej i najskuteczniej. Uczestniczymy w unijnych projektach badawczych, takich jak Leonardo da Vinci czy Nearctis, jak również krajowych.

W dobie rosnącego ruchu drogowego i uciążliwości z nim związanych, polscy kierowcy oczekują rozwiązań, które mogą zmienić aktualny stan rzeczy. Czy i jakie projekty ITS mogą mieć wpływ na poprawę tej sytuacji?

Właśnie przez wykorzystywanie rozwiązań telematycznych, czyli wdrażanie systemów zarządzania i sterowania ruchem drogowym, a także systemów wczesnego informowania kierowców o sytuacjach zagrożenia, jak np. warunki pogodowe, incydenty drogowe czy utrudnienia spowodowane remontami lub zmianami tras. Dzisiaj takich informacji nie mamy lub docierają one do nas zbyt późno. Oczywiście, oprócz takich działań, konieczna jest dalsza budowa i rozbudowa dróg, ale już wyposażonych w nowoczesną infrastrukturę telematyczną.

Kolejnym, bardzo istotnym z punktu widzenia bezpieczeństwa, jest systemem automatycznego powiadamiania o wypadkach drogowych - eCall. Jest on częścią kompleksowej strategii Komisji Europejskiej w sprawie poprawy bezpieczeństwa na drogach i efektywności transportu w Europie - eSafety. Grupa Sterująca programem eCall ustaliła rok 2009 jako docelową datę pełnego uruchomienia systemu. Obecnie przesunięto ten termin na rok 2011.

Działanie systemu polega na wymianie informacji pomiędzy pojazdem i centrum powiadamiania ratunkowego w sytuacji zaistnienia wypadku drogowego. Wymiana jest natychmiastowa, ponieważ w pojeździe znajduje się czujnik wypadku oraz GPS.

Czujnik sygnalizuje wypadek, GPS podaje miejsce zdarzenia. Połączenie może być również głosowe. To bardzo uproszczony opis, ale pokazuje ideę działania. Wiadomo przecież jak ważne jest szybkie udzielenie pomocy poszkodowanym. System samodzielnie przekaże dane niezbędne do uruchomienia procedury ratunkowej nawet wówczas, gdy człowiek nie będzie w stanie tego uczynić.

Warta wzmianki jest także inicjatywa budowy pracowni telematyki transportu, której integralną częścią będzie symulator pojazdu służący, między innymi, do nauki bezpiecznych zachowań kierowców w warunkach ekstremalnych, ale nie tylko. Można będzie na nim badać również widoczność infrastruktury drogowej - np. znaków drogowych, przeszkód czy zakrętów, a także wpływu przyjmowania przez kierujących leków i używek. Wszystkie te badania można będzie prowadzić w warunkach laboratoryjnych, a więc bezpiecznie. Centrum zamierza również badać jakość sterowników wykorzystywanych do zarządzania ruchem.

Obecnie, ITS opracowuje projekt system automatycznego pobierania opłat drogowych, wykorzystujących pozycjonowanie satelitarne. W jakim stopniu usprawni on transport ciężarowy?

Projektowany system usprawni wszystkie rodzaje transportu, ponieważ nie wymaga żadnych bramek, a więc zatrzymywania pojazdu w chwili wjazdu do i wyjazdu z płatnej strefy. Wymaga to jednak wyposażenia pojazdu w jednostkę pokładową OBU (On Board Unit). W chwili wjazdu w strefę płatną OBU łączy się z centrum pobierania opłat, które automatycznie zaczyna naliczać należność. W momencie wyjazdu naliczanie zostaje przerwane, a na ekranie OBU pojawia się końcowa suma. System, w zależności od umowy, działa w systemie przedpłat lub regulowania należności w ustalonych okresach.

Część działalności CZT poświęcona jest edukacji, egzaminowaniu kandydatów na kierowców oraz certyfikacji przedsiębiorców wykonujących transport drogowy. Jak radzicie sobie z rosnącą konkurencją na rynku szkoleń?

Na razie nie mamy z tym problemów. Szkolimy głównie użytkowników tachografów cyfrowych (kierowców, przedsiębiorców i techników warsztatów). Dysponujemy wykwalifikowaną kadrą wykładowców, symulatorami wszystkich dostępnych na rynku tachografów oraz warsztatem do kalibracji i sprawdzania tachografów cyfrowych. To gwarantuje wysoką jakość tych szkoleń, coraz bardziej docenianą na rynku.

Organizujemy także szkolenia wyjazdowe w przedsiębiorstwach chcących dobrze wyszkolić swoich kierowców, a to procentuje unikaniem niepotrzebnych kar i mandatów za wykroczenia. Jeżeli chodzi o egzaminowanie kandydatów na kierowców, to egzamin przeprowadzany jest z wykorzystaniem oprogramowania autorstwa ITS oraz bazy pytań zatwierdzonej przez Ministerstwo Infrastruktury.

Program do szkolenia kandydatów jest bardzo podobny do używanego na egzaminie i co najważniejsze, zawiera pytania z tej samej bazy. Umożliwia także przeprowadzenie egzaminu próbnego, więc kandydat wie co go czeka na sali egzaminacyjnej. Z tego powodu ośrodki szkolenia kierowców chętnie kupują licencje na program i jego kolejne aktualizacje.

CZT obsługuje także od strony organizacyjnej i merytorycznej certyfikację przewoźników drogowych. Strona merytoryczna to przede wszystkim ciągła aktualizacja bazy pytań testowych, ponieważ w Polsce przepisy w dziedzinie transportu zmieniają się bez przerwy. Dobra znajomość i interpretacja nowych przepisów procentuje zamawianiem przez różne organizacje dedykowanych szkoleń, np. w transporcie komunalnym czy związanych z czasem pracy kierowców.

Poza wspomnianą wcześniej aktywnością badawczo-rozwojową, CZT służy także wsparciem merytorycznym dla resortu oraz innych zainteresowanych osób. W jakich dziedzinach możemy uzyskać pomoc od Centrum?

Opiniujemy ustawy i rozporządzenia związane tematycznie z zakresem naszej działalności, zlecane instytutowi przez resort transportu. Są to głównie sprawy związane ze szkoleniami kierowców zawodowych, działalnością transportową przedsiębiorstw oraz rozwojem telematyki w transporcie. Tych ostatnich jest ostatnio sporo, ponieważ trwają intensywne prace związane z planem działania na rzecz wdrażania inteligentnych systemów transportowych w Europie. W związku z powyższym w Centrum wytypowano grupę ekspertów do współpracy z Ministerstwem Infrastruktury w tym zakresie.

Oprócz tej działalności udzielamy pomocy wszystkim zainteresowanym osobom, które zwracają się do nas z problemami związanymi z prowadzeniem działalności transportowej, wydawaniem przedsiębiorcom wymaganych uprawnień, szkoleniami kandydatów na kierowców i kierowców zawodowych oraz wieloma innymi, które występują w bieżącej pracy tych osób.

Dr inż. Izabella Mitraszewska

Kierownik Centrum Zarządzania i Telematyki Transportu w Instytucie Transportu Samochodowego w Warszawie. Absolwentka Wydziału Elektroniki Politechniki Warszawskiej. W 1994 roku obroniła rozprawę doktorską nt. "Model rozkładu jazdy autobusów w warunkach zmieniającego się popytu na międzymiastowe przewozy pasażerskie" na Wydziale Zarządzania i Ekonomiki Uniwersytetu Szczecińskiego. Promotorem pracy był prof. zw. dr hab. Adam Szewczuk.

37 (Kabina symulatora),38 - Zestaw do rejestracji sekwencji obrazu,39-Akumulatory typu cycling

dedykowane są do najnowocześniejszych i bogato wyposażonych aut,40-Dr inż. Izabella Mitraszewska