System poboru opłat. Jak ma wyglądać nowe rozwiązanie?

- Główny Inspektorat Transportu Drogowego jest poborcą opłaty elektronicznej i zarządcą systemu od 3 listopada 2018 r. System przejęliśmy skutecznie od Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad – powiedział Alvin Gajadhur, Główny Inspektor Transportu Drogowego. – Równolegle z przejęciem rozpoczęliśmy prace nad budową Nowego Krajowego Systemu Poboru Opłat, który wykorzystywać będzie technologię satelitarnąi będzie miał otwartą architekturę, co w przyszłości umożliwi rozbudowanie go o kolejne moduły– dodał szef Inspekcji.

Nowy Krajowy System Poboru Opłat to jednolity, modułowy system, gwarantujący:

• skuteczność - poprzez maksymalizację przychodu z sieci dróg objętych systemem i utrzymanie ciągłości wpływów do KFD,
• efektywność -  poprzez w dłuższej perspektywie minimalizację nakładów kapitałowych i operacyjnych,
• niezależność technologiczną - poprzez zastosowanie m.in. rozwiązań technologicznych wykorzystywanych przez krajowe instytucje z jednoczesnym ograniczeniem zależności od zewnętrznych dostawców.

Nowy KSPO ma zostać wdrożony i uruchomiony w 2021 r. i zastąpi dotychczas użytkowany. Pracami nad tym projektem zajmuje się zespół Biura Krajowego Systemu Poboru Opłat GITD, w którym pracują m.in. eksperci z obszaru IT, systemów transportowych i drogowych.

- Ważne jest dla nas, aby nowy system był przyjazny dla użytkowników i aby dane zawarte w nim były bezpieczne – powiedziała Anita Oleksiak, p.o. Zastępcy Głównego Inspektora Transportu Drogowego.

Od października 2018 r. do sierpnia 2019 r. prowadzone były prace badawczo-rozwojowe, których przedmiotem była analiza bieżących rozwiązań wykorzystywanych w KSPO oraz wypracowanie koncepcji nowego systemu poboru opłat (NKSPO).

Przygotowane dla Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego przez Instytut Łączności studium dotyczące NKSPO obejmowało:

• analizę porównawczą realizacji nowego systemu w technologiach wskazanych w przepisach unijnych,
• opracowanie modelu finansowego wariantów realizacji NKSPO,
• koncepcję poboru opłat dla pojazdów ciężkich opartą o technologię pozycjonowania satelitarnego (GNSS),
• wykorzystanie wirtualnych bramownic – autorskiego rozwiązania IŁ,
• możliwości funkcjonalne systemu oraz koncepcję organizacji wdrożenia i okresu przejściowego,
• instalację testową nowego rozwiązania.

20 sierpnia 2019 r. Główny Inspektorat Transportu Drogowego podpisał umowę z Instytutem Łączności, dotyczącą wykonania dokumentacji technicznej wysokopoziomowej NKSPO, składającej się między innymi z:

• modelu systemu przedstawiającego wszystkie moduły systemu wraz z ich logicznymi powiązaniami,
• architektury infrastruktury i modelu integracji,
• modelu diagramu aktywności map procesów,
• zależności pomiędzy projektowanymi elementami a zbiorem wymagań.

Z dużym optymizmem na postęp prac patrzy Jerzy Żurek, Dyrektor Państwowego Instytutu Badawczego - Instytutu Łączności, który wyjaśnił:

- Obecnie skupiamy się wysokopoziomowym projekcie technicznym konkretnego systemu, który został przyjęty do realizacji. Zrealizowaliśmy prototypy najistotniejszych modułów z punktu widzenia poboru opłaty, czyli modułu przetwarzania danych strumieniowych wraz interfejsem wejściowym do systemu centralnego, modułu wirtualnych bramownic oraz modułu ratingu, żeby dokonać faktycznego naliczenia opłaty za przejechany odcinek.

Przygotowany przez Instytut Łączności prototyp Nowego Krajowego Systemu Poboru Opłat wygląda następująco:

• dane lokalizacyjne są zbierane w oparciu o lokalizację satelitarną (GNSS),
• dane z urządzeń wysyłane za pośrednictwem sieci komórkowych,
• interfejs wejściowy został opracowany w sposób uniwersalny, tzn. tak aby możliwe było podłączenie urządzeń OBU różnych producentów bez zmiany ich protokołu komunikacji
• głównym założeniem zrealizowanego prototypu było zapewnienie pełnej kontroli nad procesem poboru opłat oraz zapewnienie bezpieczeństwa przetwarzanych informacji,
• prototyp modułów systemu został opracowany tak, aby możliwe było jego skalowanie oraz była zapewniona wysoka dostępność poszczególnych usług,
• do budowy prototypów modułów systemu wykorzystano nowe rozwiązania ICT, wzorując się na technologiach wykorzystywanych w Internecie Rzeczy (IoT),
• system bazuje na analizie danych lokalizacyjnych, wykrywa przejazdy po drogach płatnych przy pomocy tzw. „bramownic wirtualnych”,
• prototyp zawiera informacje na temat obecnego rozmieszczenia bramownic na obszarze testowym, na ich podstawie zostały utworzone wirtualne punkty poboru opłat,
• prototyp uwzględnia typy pojazdów objętych opłatą, tj. DMC oraz klasy emisji spalin,
• efektem końcowym przetwarzania są wygenerowane zdarzenia przeliczone na opłaty za przejazdy odcinkami płatnymi,
• dane są zapisywane w kilku rodzajach magazynów danych, na wejściu do każdego magazynu dane są buforowane, aby możliwe było ich odzyskanie w przypadku awarii.  

Wynika z tego, że nowe rozwiązanie ma bazować na systemie SENT, który Iinstytut Łączności opracował wcześniej dla Ministerstwa Finansów. To system rejestracji i monitorowania przewozu tzw. towarów wrażliwych. System będzie się opierał na technologii satelitarnej. Zostaną w nim wykorzystane tzw. wirtualne bramownice

Od przejęcia systemu przez GITD do Krajowego Funduszu Drogowego wpłynęła kwota 1,7 miliarda PLN, co stanowi kwotę 5,4 mln PLN dziennie. 53% wpływów pochodzi z autostrad, 34% z dróg ekspresowych i 13% z dróg krajowych.

Zobacz także: Porsche Macan w naszym teście