Sokół 1000

Mimo wieku motocykl prezentuje się bardzo okazale. Fot. Ryszard Pietrasz

W sztywnej ramie osadzono litrowej pojemności widlasty silnik o klasycznym
kącie rozwarcia cylindrów 45 stopni. Motocykl produkowany w latach 30.
trafiał przede wszystkim do wojska, policji, a ze specjalnym wózkiem transportowym
do Poczty Polskiej. Spełniał wszystkie wymagania tamtych czasów. Sokoły
były wykorzystywane w wojsku jako pojazdy łącznikowe i rozpoznawcze, a
także jako ruchome punkty ogniowe, wyposażone w zależności od potrzeb w
karabiny maszynowe różnych rodzajów. W celu polepszenia możliwości jazdy
w terenie wprowadzono napęd także bocznego koła wózka. Motocykl nie był
krzykiem nowoczesności, lecz został oparty na sprawdzonych rozwiązaniach
konstrukcyjnych.
Sokół z Ukrainy
Jednym ze szczęśliwych posiadaczy tego modelu jest pan Wojciech z Poznania,
który odwiedził Zlot Pojazdów Militarnych w Darłówku. Przygodę z litrowym
widlakiem rozpoczął w 1991 roku. Obecnie motocykl jest oryginalny w około
90 proc., brakuje kilku detali. Sokół ma pasjonującą historię. Do Polski
trafił spod Kijowa. To wersja wojskowa, o czym świadczy tłoczony orzełek
na bloku silnika. Wcześniej jego właścicielem był najprawdopodobniej wysokiej
rangi polski wojskowy.

Sztywny tył rekompensowało kierowcy sprężynowe siodło. Fot. Ryszard Pietrasz

- Motocykl odnalazł mój znajomy. Okazało się, że stał u człowieka, który
posiadał go od czasów wojny - mówi właściciel. - Co ciekawe, został on
pozyskany przez Ukraińca pod Stalingradem.
Ponad pół wieku odcisnęło na nim piętno. To wersja solowa, bez wózka
bocznego, przy którym montowano karabin maszynowy. Silnik opatrzony jest
numerem seryjnym 2800, a całkowitą wielkość produkcji szacuje się na 3400
sztuk.
Owiany legendą
Wokół motocykla owianego legendą wyrosło wiele opowiadań mniej lub
bardziej prawdziwych. Każdy z zachowanych po wojennej zawierusze Sokołów
jest wyjątkowy i z każdym z nich wiąże się niepowtarzalna historia. Pan
Wojtek z Poznania studiując historię budowy tych motocykli stworzył własną
wizję historyczną największego z Sokołów.
- Motocykl skonstruował inż. Zygmunt Okołów, który zanim trafił do Państwowych
Zakładów Inżynieryjnych w Warszawie, pracował w warsztatach naprawy taboru
Poczty Polskiej - mówi właściciel Sokoła. - Po części Sokół 1000 wywodzi
się z modelu CWS M 55, bardzo niedoskonałej konstrukcji. Sokół tylko z
zewnątrz przypomina swojego poprzednika. Myślę, że w toku ulepszania konstrukcji
inżynier zmieniał po kolei wiele elementów, aż powstał doskonalszy motocykl.
Powiązania z Harleyem Davidsonem i Indianem tłumaczę sobie w ten sposób:
Okołów studiował w Anglii. Tam musiał mieć kontakt z tymi amerykańskimi
motocyklami. Te zafascynowały go na tyle, że wzorując się na sprawdzonych
wzorcach przeniósł je do konstrukcji Sokoła. Świadczyć o tym może klasyczny
widlasty silnik i lejcowata kierownica przypominająca taką, jaka była montowana
w Indianie.
Pan Wojciech chwali sobie jazdę tym motocyklem. - Nie przejechałem nim
jeszcze zbyt wiele i trudno mi powiedzieć, jak sprawuje się w bardzo długiej
trasie - mówi właściciel motocykla. - Za to bardzo dobrze jeździ się nim
na przejażdżki 20-30-kilometrowe. Pozycja kierowcy jest ergonomiczna, bardzo
wygodna. Siedzi się prosto, a ręce rozkłada się na szerokiej kierownicy.

Przednie sprężynowe zawieszenie było klasyką lat 30-tych. Fot. Ryszard Pietrasz

Mimo że Sokół dotrwał wieku emerytalnego i ma 65 lat, nie jest zawalidrogą.
Na wałku zdawczym ma większą zębatkę, dzięki czemu jest szybszy. Na pewno
niejeden samochodziarz dziwi się, jak Sokół wyprzedza go na trasie, bo
pan Wojciech rozpędza czasem swoją wiekową maszynę do ponad 100 km/h. (boro)

Sokoły spełniały różne zadania w służbie wojskowej. Na specjalnie przystosowanej
platformie wózka bocznego montowano CKM wz. 30 (Browning). Do produkcji
przeznaczono nowocześniejszą konstrukcję platformy, na której montowano
CKM z podstawą sprężystą wz. 35 opracowaną przez inż. Grzywacza. Podstawa
wz. 35 umożliwiała wykorzystanie na niej karabinu CKM wz. 30 do prowadzenia
ognia przeciwlotniczego. Motocykle Sokół M111 produkowano do września 1939
roku. Ogólną liczbę wytworzonych pojazdów szacuje się na 3400 sztuk.
Sokoły 1000 nie były motocyklami o awangardowych rozwiązaniach konstrukcyjnych.
Jednakże ze względu na trwałość i terenowe przełożenia skrzyni biegów spisywały
się znakomicie w ówczesnych ciężkich warunkach drogowych.
Producenci dodawali do motocykla, oprócz normalnego zestawu narzędzi,
także wyposażenie dodatkowe, m.in. szybkościomierz z licznikiem kilometrów,
zegar godzinowy ośmiodniowy, lusterko, sygnał pneumatyczny ręczny, szperacz,
osłony na nogi i wiatrochron do wózka, a także kompletne koło zapasowe.
Dane techniczne