Skrzyżowania równorzędne i z pierwszeństwem przejazdu - najgroźniejsze pułapki

Z obserwacji policjantów i instruktorów nauki jazdy wynika, że polscy kierowcy mają poważne problemy z jazdą po skrzyżowaniach.

- Zmotoryzowani muszą zwracać większa uwagę na znaki drogowe i stosować się do nich – mówi Janusz Trzeciak, szef wydziału ruchu drogowego Komendy Miejskiej Policji w Rzeszowie.

Najwięcej problemów jest jednak z pokonywaniem skrzyżowań równorzędnych i tych z ruchem okrężnym. – Kierowcy nie zawsze potrafią się zachować tam, gdzie nie ma znaków, a pojazdów jest dużo. Wymuszają pierwszeństwo i zajeżdżają sobie drogę. Zazwyczaj dlatego, że ucząc się do egzaminu wkuwali na pamięć odpowiedzi, ale nie potrafią przełożyć przedstawionych w testach sytuacji na rzeczywistość – mówi Zenon Kuryłowicz, kierownik Ośrodka Szkolenia Kierowców w Automobilklubie Rzeszowskim.

Wraz z nim oraz doświadczonym instruktorem Krzysztofem Goździelińskim przygotowaliśmy poradnik, pomagający zrozumieć zasady jazdy na skrzyżowaniach równorzędnych i z ustalonym przez znaki pierwszeństwem przejazdu. Zwracamy też uwagi na najgroźniejsze pułapki, czyhające na takich skrzyżowaniach.

Skrzyżowania równorzędne
O takim rozwiązaniu mówimy wówczas, gdy na żadnej z krzyżujących się dróg nie określono pierwszeństwa przejazdu. Takie skrzyżowanie może, ale nie musi być oznakowane znakiem ostrzegawczym A-5 "skrzyżowanie dróg".

Sytuacja 1

Drogi tworzą układ skrzyżowania czteroramiennego - klasyczny krzyż. Załóżmy, że samochody dojeżdżają do niego z kierunków przecinających się. Pojazd „A" (osobowy) skręca w lewo w drogę, z której nadjeżdża pojazd „B" (autobus), jadący prosto. Zgodnie z przepisami, pierwszeństwo ma samochód „A", ponieważ kierowca samochodu „B" ma go po swojej prawej stronie 

Częsty błąd: kierowca jadący prosto zapomina o regule prawej dłoni i wymusza pierwszeństwo przejazdu.

Sytuacja 2

Identyczne skrzyżowanie jak w sytuacji 1, ale przecięte torami tramwajowymi. Dodatkowo jedzie przez nie ambulans z włączonymi sygnałami dźwiękowymi i świetlnymi – czyli pojazd uprzywilejowany. Bez względu na obrany kierunek, to karetka („A") przejeżdża przez skrzyżowanie jako pierwsza. Jako drugi jedzie tramwaj („B"). Wynika to z zasady, że na skrzyżowaniu równorzędnym pojazd szynowy zawsze ma pierwszeństwo przed pojazdem nie korzystającym z szyn. Bez względu na kierunek jazdy pojazdu szynowego.

W analizowanej sytuacji (z pojazdem szynowym) nie ma zastosowania reguła, że na skrzyżowaniu równorzędnym pojazd skręcający w lewo jest zobowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu z na przeciwka na wprost. Na końcu przejeżdża u nas samochód osobowy („C"). Gdyby miejsce karetki zajął tutaj inny, zwykły pojazd, to on skrzyżowanie przejechałby jako ostatni. 

Częsty błąd: kierowcy zapominają o konieczności ustąpienia pierwszeństwa przejazdu pojazdom szynowym.

Sytuacja 3

Do skrzyżowania zbliżają się trzy samochody jadące z przeciwnych kierunków. Pojazd ciężarowy „A" skręca w lewo. Zgodnie z regułą prawej ręki musi przepuścić samochód „C" jadący prosto i samochód osobowy „B" skręcający w prawo.

Sytuacja wyglądałaby inaczej, gdyby samochód „C" skręcał w lewo. Wtedy kierujący autami „A" i „C" powinni dojechać do osi środkowej jezdni i upewnić się, że skręcając nie przetną drogi pojazdom jadącym na wprost. Samochód „A" ustępuje pierwszeństwa pojazdowi „B". 

Częsty błąd: kierowca samochodu „A" nie ustępuje pierwszeństwa pojazdowi „B". Błędy o najpoważniejszych skutkach to przecięcie toru jazdy pojazdowi jadącemu prosto. W tym przypadku pojazdowi „C" przez pojazd „A".

Sytuacja 4

Do skrzyżowania równorzędnego z wszystkich kierunków dojeżdżają cztery samochody. Dochodzi do patowej sytuacji, bo każdy z kierowców ma kogoś po prawej stronie. Wtedy to kierowcy powinni uzgodnić między sobą, który przejdzie pierwszy. Najlepiej, gdy jeden z nich wyraźnym ruchem ręką pozwoli przejechać innemu.

Należy jednak pamiętać, że w kodeksie ruchu drogowego nie ma pojęcia „domniemanego pierwszeństwa", dlatego w razie kolizji policja może mieć kłopot z ustaleniem sprawcy. W takiej sytuacji zaleca się zachowanie jeszcze większej ostrożności, niż zazwyczaj.

Inna niepisana zasada mówi o tym, że pierwszeństwo ma kierowca, który jako pierwszy dojedzie do skrzyżowania. Tylko jak w razie kolizji udowodnić to policjantowi?**

Częsty błąd: zdezorientowani kierowcy najpierw stoją, a później w tym samym momencie wszyscy ruszają przed siebie.

Sytuacja 5

Do skrzyżowania z trzech stron dojeżdżają samochody, których droga podczas zmiany kierunku jazdy będzie się krzyżować. Każdy z kierowców ma po swojej prawej stronie inny pojazd. Pozornie sytuacja wydaje się patowa. Ale tylko pozornie.

Zgodnie z przepisami samochód „C" powinien zasygnalizować skręt i dojechać do środkowej linii. Następnie od tyłu omija go samochód „B". Jako kolejny przejeżdża samochód „A" jadący prosto. Pojazd „C" skręca jako ostatni. Sytuacja może okazać się problematyczna na małych skrzyżowaniach, gdzie ominięcie jest niemożliwe. Wówczas decyduje zdrowy rozsądek i kultura kierowców. 

Częsty błąd: złe ustawienie samochodu na skrzyżowaniu uniemożliwiające ominięcie auta przez inne pojazdy.

Sytuacja 6

Skrzyżowanie z ruchem okrężnym oznaczone tylko znakiem C-12 "ruch okrężny". Obowiązują na nim takie same zasady, jak na zwykłej krzyżówce. Przede wszystkim zasada prawej ręki. Pojazd szynowy przejeżdża jako pierwszy. Chociaż kierowca samochodu „A" jest już na skrzyżowaniu, powinien przepuścić samochód „B", będący po jego prawej stronie. Obaj kierowcy przepuszczają tramwaj.

Częsty błąd: jazda na pamięć. Kierowcy przyzwyczajeni do zwykłego ronda z ustalonym pierwszeństwem przejazdu uważają, że będąc na skrzyżowaniu mają pierwszeństwo przed samochodami, które wjeżdżają na rondo.

[page_break]

Skrzyżowania z pierwszeństwem przejazdu
To krzyżówki z wyraźnie ustalonym pierwszeństwem przejazdu dla konkretnego kierunku. Najczęściej oznaczone znakami A-7 "ustąp pierwszeństwa przejazdu", B-20 "STOP" i D-1 "droga z pierwszeństwem przejazdu".

Sytuacja 1

Jako pierwszy przejeżdża samochód „C", który jest na drodze z pierwszeństwem przejazdu. Pozornie trudniejsze zadanie mają kierowcy dwóch pozostałych aut. W tej sytuacji pierwszeństwo przed samochodem skręcającym ma auto jadące prosto. Czyli „A", przejeżdża przed „B". Ale taka sytuacja ma miejsce, jeśli oba auta wjechały na krzyżówkę jednocześnie.

Z kolei, jeżeli „B" wjechał na skrzyżowanie jako pierwszy, podczas gdy „A" dopiero zatrzymuje się przed znakiem "STOP", "B" ostrożnie, ale może przejechać jako pierwszy, choć nie wynika to wprost z przepisów. Pierwszeństwo wynika tu z pozycji pojazdu przed wjazdem na skrzyżowanie. Jednakże w przypadku kolizji pojazdów "A" i "B", wina byłaby po stronie kierującego pojazdem B, dlatego w takiej sytuacji trzeba być szczególnie ostrożnym. Kierowca pojazdu "B" musi być przygotowany, by zatrzymać się w każdej chwili i przepuścić pojazd "A". 

Częsty błąd: kierowca wyjeżdżający z drogi podporządkowanej nie ustępuje pierwszeństwa przejazdu, skręca i przecina drogę samochodowi, który jedzie z przeciwka prosto. Sugeruje się jego znakiem „STOP", nie zwracając uwagi na fakt, że wjechał on już na krzyżówkę. Pomiędzy znakami "STOP", a "ustąp pierwszeństwa" nie ma zależności – żaden z nich nie jest ważniejszy.

Różnica polega na sposobie zachowania się kierowcy przy wyjeździe z drogi podporządkowanej. W przypadku znaku "STOP", zawsze należy się zatrzymać w miejscu oznakowanym linią ciągła, a gdy nie ma takie linii, w miejscu dogodnym do obserwacji skrzyżowania. Natomiast znak "ustąp pierwszeństwa" zobowiązuje nas do ustąpienia pierwszeństwa, ale nie musimy bezwzględnie zatrzymać się przed wjazdem na skrzyżowanie.

Sytuacja 2

Skrzyżowanie drogi głównej z podporządkowaną, ruch we wszystkich kierunkach i pojazd szynowy. To sytuacja trudna, szczególnie dla kierowców, którzy na co dzień nie spotykają na drodze tramwajów. Chociaż pojazd szynowy w wielu sytuacjach ma pierwszeństwo, tutaj najpierw przejeżdża samochód „E", a następnie skręca auto „C", które jadą drogą główną, z pierwszeństwem przejazdu. Dopiero po nich rusza tramwaj, a obok niego pojazd „B" (ponieważ ich tory jazdy nie przecinają się). Na końcu przejeżdża samochód „D". Musi przepuścić zarówno auta jadące drogą główną, jak i pojazd szynowy oraz pojazd "B" skręcające na skrzyżowaniu w prawo.

Częsty błąd: kierowca jadący drogą główną zatrzymuje się, próbując przepuścić tramwaj stojący na drodze podporządkowanej. Wówczas nietrudno o uderzenie w jego auto przez inne samochody.

Sytuacja 3

Skrzyżowanie z ruchem okrężnym, w którym wszystkie wloty są traktowane jak drogi podporządkowane. Najważniejsza zasada – pojazdy będące już na rondzie mają pierwszeństwo. Sytuację należy podzielić na dwa etapy. W pierwszym poruszają się samochody i tramwaj będące na rondzie. Pojazd „D" ma pierwszeństwo przed samochodem „C", czyli tramwaj opuszcza rondo jako pierwszy. Dopiero, gdy to zrobi, samochód „C" może pojechać w swoim kierunku. Pojazdy „A" i „B" wjeżdżają na rondo dopiero, kiedy przejedzie „E".

Częsty błąd: samochody z drogi podporządkowanej wjeżdżają wprost pod pojazd będący na rondzie. Kierowcy samochodów zapominają też o konieczności ustąpienia pierwszeństwa tramwajom.

Sytuacja 4

Droga podporządkowana z główną krzyżuje się w nietypowy sposób. Chociaż główna biegnie pod kątem prostym w lewo (pierwszeństwo łamane), jadący nią samochód A przejeżdża jako pierwszy we wszystkich kierunkach. Po nim jedzie samochód "D", który też znajduje się na drodze z pierwszeństwem przejazdu, ale musi przepuścić pojazd "A", bo ten jest po jego prawej stronie. W przypadku dwóch pozostałych samochodów stosuje się regułę prawej ręki. Jako pierwszy z nich przejedzie pojazd „C", którego auto „B" ma po swojej prawej stronie.

Częsty błąd: kierowca na drodze podporządkowanej zapomina, że musi ustąpić pierwszeństwa samochodowi jadącemu z drogi głównej nawet, jeśli wjeżdża w drogę podporządkowaną. Na rysunku taka sytuacja miałaby miejsce, gdyby samochód „A" pojechał prosto, a drogę zajechałby mu pojazd „B". Zdarza się też, że kierowca auta "D" wymusza pierwszeństwo i próbuje przejechać przed pojazdem "A", który też znajduje się na drodze z pierwszeństwem, do tego kierowca auta "D" ma go po prawej stronie.

Sytuacja 5

Oba pojazdy są na drodze z pierwszeństwem pojazdu. Samochód osobowy stojący na skrajnym, prawym pasie jedzie prosto. Tramwaj skręca w prawo. Chociaż przecina tor jazdy samochodu, reguła prawej ręki nie ma tu znaczenia. Kierowca samochodu ustępuje pierwszeństwa pojazdowi szynowemu.

W przypadku tej samej sytuacji, ale na skrzyżowaniu o ruchu kierowanym sygnalizacją świetlną lub przez policjanta, pojazd szynowy traci swoje prawo pierwszeństwa i tym samym pojazd samochodowy jadący na wprost ma pierwszeństwo przejazdu przed tramwajem skręcającym w prawo.

Częsty błąd: kierowcy sugerując się regułą prawej dłoni wjeżdżają wprost pod skręcający tramwaj.

Uważaj włączając się do ruchu!

- Chociaż wielu kierowców o tym zapomina, wjazd na drogę główną z drogi wewnętrznej, gruntowej, albo posesji nie jest skrzyżowaniem. Dlatego kierowca włączający się z nich do ruchu musi zawsze ustąpić pierwszeństwa pieszym i innym pojazdom, niezależnie, z której strony nadjeżdżają. Z podobną sytuacją mamy do czynienia, kiedy wjeżdżamy na drogę główną ze strefy zamieszkania. Bez względu na to, czy jest ona położona na drodze publicznej, czy wewnętrznej, zawsze widząc niebieski znak przekreślony czerwoną kreską należy zachować ostrożność i ustąpić pierwszeństwa pojazdom będącym na drodze głównej. Znam wiele przypadków, gdy dodatkowo zarządca drogi montuje na końcu strefy znak „ustąp pierwszeństwa przejazdu". Zgodnie z przepisami nie jest on wymagany, ale w ten sposób drogowcy przypominają kierowcom o prawidłowym zachowaniu - przypomina Wiesław Porzuczek, instruktor nauki jazdy z OSK LOK w Rzeszowie.