Pod i nadsterowność

Na poruszający się po nawierzchni drogi pojazd działają różne siły. Jedne z nich pomagają kierowcy w jeździe, inne - wręcz przeciwnie.

Najważniejszymi siłami działającymi na pojazd w ruchu są siła napędowa pochodząca z momentu rozwijanego przez silnik, siły hamowania oraz siły bezwładności, z których istotną rolę odgrywa siła odśrodkowa wypychająca samochód z zakrętu, jeśli ten porusza się po łuku drogi. Wymienione siły przenoszą koła toczące się po nawierzchni. Żeby ruch pojazdu był stabilny i nie występowało zjawisko poślizgu, ważne jest, aby wypadkowa wspomnianych sił nie była większa  niż siła przyczepności koła do danej nawierzchni w określonych warunkach. Siła przyczepności

kół jest zależna między innymi od obciążenia osi pojazdu, rodzaju ogumienia, ciśnienia w ogumieniu oraz od stanu i rodzaju nawierzchni.

Z rozkładu mas w pojeździe wynika, że w samochodach z przednim układem napędowym, bez względu na ilość podróżujących pasażerów przednie koła są dobrze dociążone, co pomaga w osiąganiu wysokich sił przyczepności. Duże siły napędowe oraz efekt ciągnięcia auta przez koła przednie, wpływa korzystnie na łatwość prowadzenia pojazdu w różnych warunkach, a właściwości napędu pomagają w intuicyjnym korygowaniu toru jazdy. Zupełnie inaczej zachowują się samochody z tylnym napędem. Jeśli w takim pojeździe podróżują tylko dwie osoby, napędzane koła tylne są słabo dociążone, co w niesprzyjających warunkach zmniejsza możliwą do uzyskania siłę napędową, a zjawisko pchania pojazdu przez koła napędowe powoduje konieczność dokonywania częstszej korekcji toru jazdy niż przy napędzie przednim.

Z poruszaniem się samochodu po łukach i zakrętach związane są dwa pojęcia podsterowności i nadsterowności. Skłonność samochodu do występowania tych zjawisk jest przypisywana konkretnym rodzajom napędu.

Zjawisko podsterowności występuje wtedy, gdy przy manewrach związanych z pojawieniem się dużych sił bezwładności, na przykład podczas pokonywania zakrętów ze znaczną prędkością, przednie koła pojazdu mają tendencję do szybszego tracenia przyczepności i auto wyjeżdża z

łuku na zewnątrz, pomimo skręcenia kół. Następuje jakby wypychanie samochodu z zakrętu. Podsterowna charakterystyka ruchu pojazdu przyczynia się do samoczynnego korygowania zaburzeń ruchu. Utracie przyczepności przez koła przednie można przeciwdziałać przez lekkie, pulsacyjne zwalnianie i naciskanie pedału gazu dla dociążenia przedniej osi i odzyskania kierowalności.

Zjawiskiem przeciwnym do opisanego jest nadsterowność. Występuje wtedy, gdy podczas szybkiej jazdy po łuku, tył pojazdu ma skłonność do tracenia przyczepności. Wtedy samochód skręca bardziej niż chce tego kierowca, pojazd sam wchodzi w zakręt. Takie zachowanie samochodu podczas pokonywania zakrętów jest spowodowane położeniem środka napędu bliżej tyłu auta niż jego środek ciężkości. W większości przypadków samochód nadsterowny ma napęd na koła tylne. Z łatwością wchodzi w zakręt i ma tendencję do wyrzucania tylnej części nadwozia na zewnątrz łuku, wskutek czego bardzo łatwo jest wykonać pełny obrót wokół osi pionowej. O tej właściwości trzeba pamiętać podczas jazdy po drodze o obniżonej przyczepności, gdyż samochód nadsterowny ma tendencję do przesuwania się na zewnątrz łuku drogi i wypadania z zakrętu. Do potęgowania tego zjawiska mogą przyczynić się niesprawne amortyzatory, które umożliwiają chwilowe odrywanie się kół tylnych od podłoża. Gdy wystąpi utrata przyczepności na skutek zbyt mocnego skrętu kół, wtedy należy zmniejszyć kąt skrętu kierownicy, aby tył pojazdu wrócił na właściwy tor jazdy.

Większość samochodów konstruowana jest jako lekko podsterowne. Jeśli kierowca czuje się niepewnie i odruchowo zmniejszy nacisk na pedał gazu, spowoduje zacieśnienie toru, po jakim porusza się przód pojazdu. Jest to bezpieczne i praktyczne rozwiązanie.