Pijany kierowca straci pojazd? Rząd przyjął zmiany w prawie

Choć wypadków drogowych i ich ofiar z roku na rok jest coraz mniej, to dane policyjne z ostatnich lat pokazują, że jedna liczba wzrasta. Jest nią liczba zatrzymanych nietrzeźwych kierowców. Problem dostrzegli rządzący i wypowiedzieli wojnę kierowcom pod wpływem alkoholu.

Osoba po użyciu alkoholu ma we krwi od 0,2 do 0,5 prom. alkoholu. W przypadku badania alkomatem oznacza to wynik od 0,1 do 0,25 mg alkoholu w litrze wydychanego powietrza. Przy wyższych wskaźnikach obecności alkoholu w organizmie, mówimy już o nietrzeźwości. 

Dokładnie co 6.7 minuty w ubiegłym roku zatrzymywano nietrzeźwego kierowcę do kontroli. To łącznie daje 78436 kierujących pod wpływem alkoholu.

Część zmian w prawie już funkcjonuje. Kierowcy po użyciu alkoholu, mogą spodziewać się mandatu nie mniejszego niż 2500 zł. Jednak sąd może nałożyć na nich grzywnę o wysokości nawet 30 tys. zł. Wcześniej widełki dla takich osób wynosiły od 50 zł do 5000 zł. Dodatkową karą pozostaje niezmiennie zakaz prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do 3 lat.

Na razie kary za jazdę w stanie nietrzeźwości pozostają bez zmian. Kierowcą grozi za taki czyn do 2 lat pozbawienia wolności, sankcja na rzecz Funduszu Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości minimum 5000 zł, grzywna zależna od dochodów sprawcy (od 10 do 540 stawek dziennych) oraz zakaz prowadzenia pojazdów na co najmniej 3 lata.

A jakie są nowe propozycje zmian w prawie?

Nietrzeźwy kierowca, który będzie miał nie mniej niż 1,5 promila alkoholu we krwi, straci samochód, niezależnie od tego, czy spowodował wypadek drogowy. Policja tymczasowo zajmie jego auto na okres do siedmiu dni, następnie prokurator orzeknie zabezpieczenie tego mienia, a sąd obligatoryjnie orzeknie przepadek pojazdu.

Jeżeli nie będzie wypadku, tylko samo prowadzenie w stanie nietrzeźwości – sąd będzie mógł odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Natomiast „recydywiście” przepadek będzie orzekany już od powyżej 0,5 promila.

Auta będą konfiskowane również sprawcom wypadków, którzy mieli powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi, czyli popełniającym takie przestępstwo po raz kolejny lub powodujących wypadek. Jeżeli samochód nie jest wyłączną własnością kierowcy, ale jest przez niego użytkowany np. na podstawie umowy leasingu, użyczony lub we współwłasności, sąd orzeknie przepadek równowartości pojazdu sprzed wypadku.

Jeżeli samochód nie jest własnością kierowcy, to sąd orzeknie przepadek równowartości pojazdu. Jeżeli auto brało udział w wypadku, to kwotą przepadku będzie wartość samochodu sprzed zdarzenia. Za wartość pojazdu mechanicznego dla celu orzeczenia przepadku jego równowartości przyjmowana będzie szacunkowa, średnia wartość rynkowa pojazdu odpowiadającego pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustalona w sposób określony w rozporządzeniu – na dzień popełnienia przestępstwa.

Obecnie za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości po raz kolejny można orzec grzywnę lub karę ograniczenia wolności jako karę zamienną. Po zmianach będzie to wykluczone i będzie trzeba orzec pozbawienie wolności.

Obecnie za spowodowanie ciężkiego wypadku w stanie nietrzeźwości należy wymierzyć karę od 2 do 12 lat więzienia. Po wejściu w życie nowych przepisów, za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, będzie trzeba wymierzyć minimum 3 lata, a za spowodowanie śmierci m.in. 5 lat więzienia.

Zwiększy się również maksymalna kara, którą można wymierzyć za spowodowanie ciężkiego wypadku. Za spowodowanie ciężkich obrażeń lub śmierci, nietrzeźwemu sprawcy wypadku będzie można wymierzyć do 16 lat pozbawienia wolności, a obecnie do 12 lat.

Czasami kierowcy chcąc uniknąć odpowiedzialności karnej, tłumaczą się, że pili alkohol po wypadku, ponieważ byli zdenerwowani. W myśl nowych przepisów identyczne sankcje jak nietrzeźwy kierowca będzie ponosił prowadzący pojazd, który pił alkohol po wypadku, a przed zbadaniem przez Policję.

Maria Dąbrowska-Loranc, kierownik Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego Instytutu Transportu Samochodowego:

Działania podejmowane przez rząd w ostatnim czasie w zakresie legislacyjnym mają za zadanie poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w tym również ograniczenie czy nawet wyeliminowanie zjawiska prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości.

Po niepodważalnych sukcesach, które doprowadziły do znacznej redukcji liczby wypadków z udziałem nietrzeźwych kierowców w Polsce na przełomie lat 90-tych i w pierwszej dekadzie XXI wieku konieczne jest wzmocnienie polityki prewencyjnej w tym zakresie o nowe rozwiązania. Zaliczyć do nich należy znaczne podwyższenie wysokości mandatów karnych za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub narkotyków, w tym wzrastające dwukrotnie za recydywę w ciągu dwóch lat, czy konfiskatę pojazdu za prowadzenie czy spowodowanie wypadku po alkoholu.

Czy wprowadzone zmiany przyniosą poprawę bezpieczeństwa ruchu i oczekiwane efekty w postaci ograniczenia wypadków, w których brał udział kierowca pod wpływem alkoholu? To będzie można ocenić po upływie czasu - przynajmniej 6 miesięcy. Wymaga to stałego monitoringu i analizowania szeregu danych od ilości zatrzymanych po statystykę wypadków drogowych.

W 2020 roku wydarzyły się 1852 wypadki, z udziałem pijanych kierowców ( 8 proc. wszystkich wypadków), w których zginęły 243 osoby (10% zabitych).

Czy przyjęty projekt zmian w prawie przewidujący konfiskatę pojazdu nietrzeźwym kierowcom to dobry pomysł, który rzeczywiście może spowodować poprawę bezpieczeństwa na drogach?

Projekt konfiskaty pojazdu pojawia się nie po raz pierwszy. W 2014 roku do Sejmu wpłynął projekt poselski w sprawie konfiskaty pojazdu sprawcy wypadku drogowego, którego wynikiem była śmierć innej osoby, a sprawca znajdował się w stanie nietrzeźwości. Ten projekt spotkał się z wieloma zarzutami. Wskazano na szereg problemów związanych z własnością samochodu, czy pogorszeniem warunków życia rodziny sprawcy. Obecny projekt rozwiązuje wskazywane wtedy problemy. Ponadto jest jeszcze bardziej restrykcyjny i przewiduje, że konfiskata samochodu następowałaby już w sytuacji, gdy kierujący nim miałby we krwi 1,5 promila alkoholu lub więcej. Konfiskata samochodów pijanych kierowców jest stosowana w innych krajach i nigdzie nie zanotowano negatywnego wpływu. Ustawodawca liczy na to, że konfiskata samochodu będzie stanowić dla kierowców na tyle drastyczną dolegliwość, że nie zdecydują się na prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu. Czy tak się stanie, może pokazać monitoring zachowań kierowców po wprowadzeniu stosowanych zmian.

Czy zaostrzanie kar dla pijanych kierowców to właściwy kierunek zmian, który realnie wpłynie na bezpieczeństwo?

Problem pijanych kierowców jest bardziej skomplikowany i niewątpliwie tylko karanie czy wysokość mandatów nie rozwiąże problemu. Trzeba pamiętać o systemie działań prewencyjnych obejmujący zarówno sankcje jak działania edukacyjne czy skuteczny nadzór. Kierowcy muszą mieć przekonanie, że jest bardzo duże prawdopodobieństwo zatrzymania i ukarania za prowadzenie po spożyciu alkoholu. Tutaj jest ważna rola policji. Dobrze nagłośnione i mało przewidywalne kontrole stanu trzeźwości kierowców mają niewątpliwie działanie również edukacyjne i służą wywołaniu efektu ogólnego nie wsiadania za kierownicę „po alkoholu”.

Jakie zmiany w prawie względem pijanych kierowców mogłyby jeszcze zostać wprowadzone?

Wśród nowych rozwiązań, których wprowadzenie w Polsce można rozważyć, wymienić należy kursy reedukacyjne. Programy reedukacyjne uważane są za ważny element działań profilaktycznych, a ich głównym celem jest zmniejszenie liczby osób, które powtórnie wsiądą do pojazdu po wypiciu alkoholu.

Przegląd programów reedukacyjnych stosowanych w różnych krajach dokonany w ramach unijnego projektu DRUID wykazał, że wdrożenie tego rozwiązania może doprowadzić do wyraźnej redukcji wskaźnika recydywizmu. Szczególne znaczenie mają tutaj dobrze dopasowane do konkretnych osób programy, które wzmacniają zachowania abstynenckie i ograniczają liczbę spożywanego alkoholu.

Należy pokreślić również znaczenie działań edukacyjnych mających na celu coraz szersze włączenia całego społeczeństwa w walkę z pijanymi uczestnikami ruchu drogowego. Mimo, że prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu jest powszechnie uważne przez Polaków za jedną z głównych przyczyn wypadków drogowych w kraju, to znikomy procent z nich reaguje, gdy są świadkami niezgodnych z przepisami zachowa

[b]Kiedy zmiany w prawie wejdą w życie?[/b]

Nowelizacja Kodeksu karnego to projekt resortu sprawiedliwości. Oznacza to, że zmiany w prawie muszą zostać zaakceptowane przez Sejm, Senat, a następnie zostać podpisane prezydenta.

Obecnie nie jest pewne kiedy i w jakim ostatecznie kształcie nowe regulacje miałyby wejść w życie.[b][/b]

Zobacz także: Mercedes EQA - prezentacja modelu