Odpowiedzialność sprzedającego

Czy osoba, która sprzedała powypadkowe auto zapewniając o jego bezkolizyjnym użytkowaniu może zostać pociągnięta do odpowiedzialności przez kupującego? Na jakiej drodze można dochodzić roszczeń i jakie mogą to być roszczenia. Jakie dowody obciążające sprzedającego należy zgromadzić?

Dochodzenie roszczeń na drodze cywilnej z tytułu sprzedaży używanego pojazdu jest uzależnione od tego, kto nabył pojazd i od kogo. W przypadku, w którym sprzedającym jest przedsiębiorca zbywający pojazd na rzecz konsumenta znajdzie zastosowanie instytucja "niezgodności towaru z umową" uregulowana w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego.

Jeśli nabycie pojazdu następuje pomiędzy osobami prowadzącymi działalność gospodarczą w zakresie tej działalności albo pomiędzy osobami  fizycznymi w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą stosować należy ogólne zasady dotyczące rękojmi zawarte w Kodeksie cywilnym.  

Bardzo ważną kwestią przy zawieraniu umowy jest sprawdzenie stanu technicznego pojazdu przez niezależnego fachowca lub we własnym zakresie o ile kupujący dysponuje stosownymi umiejętnościami i narzędziami. Dokonanie takiej weryfikacji nie oznacza, że doszło do zawarcia umowy.  Jeśli badanie techniczne przed zawarciem umowy wykaże, że stan pojazdu jest niezgodny z zapewnieniami sprzedającego, strony nie będą miały względem siebie żadnych roszczeń.

Jest rzeczą zrozumiałą, że podczas użytkowania używanego pojazdu mogą pojawić się usterki. Należy jednak pamiętać, że takie awarie mogą być związane z normalną eksploatacją albo z wadami fizycznymi, którymi pojazd jest obciążony. Jeżeli awaria wynika z normalnego użytkowania pojazdu (np. zużycie okładzin hamulcowych), sprzedający nie jest za nią odpowiedzialny.

Natomiast w przypadku, gdy usterka dotyczy elementu, który w normalnych okolicznościach powinien działać (np. układ napędowy) lub jest następstwem poważnej kolizji z przeszłości, którą sprzedający zataił, kupujący może dochodzić roszczeń od sprzedawcy na zasadzie rękojmi lub instytucji niezgodności towaru z umową przewidzianej we wcześniej przywołanej ustawie o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.

Odnosząc się do sprzedaży konsumenckiej, należy wskazać, że instytucja niezgodności towaru z umową wiąże sprzedawcę jedynie za wady, które występowały w sprzedawanym samochodzie w chwili zawierania umowy. W celu ochrony kupującego ustawodawca wprowadził domniemanie, zgodnie z którym jeśli awaria nastąpiła przed upływem 6 miesięcy od wydania pojazdu, przyjmuje się, że wada ta istniała w chwili wydawania pojazdu.

Sprzedający zobowiązany jest wówczas wykazać, że wady powstały po zawarciu umowy z kupującym. Jeśli roszczenia kupującego okażą się zasadne kupujący może żądać zwrotu poniesionych kosztów w związku z dokonaną naprawą (np. robocizna i materiały zużyte do naprawy, koszt lawety). Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku.

Zgodnie z ustawą o sprzedaży konsumenckiej kupujący może żądać doprowadzenia wadliwego pojazdu do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów.

W pewnych przypadkach naprawa albo wymiana będą niemożliwe, w szczególności wówczas, gdy sprzedający dopuścił się tzw. cofnięcia licznika pojazdu. Kupującemu pozostaje wtedy prawo domagania się stosownego obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy. Takie same uprawnienia przysługują kupującemu wtedy, gdy sprzedawca zapewniał o bezwypadkowości pojazdu. Podobne uregulowanie znajduje się w Kodeksie cywilnym w przypadku korzystania z rękojmi za wady rzeczy.

Niezależnie od powyższego należy pamiętać, że dochodzenie roszczeń przed sądem w zakresie wskazanych wyżej instytucji nie jest łatwe, ponieważ zawsze będzie związane z przeprowadzeniem postępowania dowodowego. Dowody musi wskazać kupujący - np. pisemną opinię niezależnego eksperta.

Podsumowując należy stwierdzić, że kupujący powinien pamiętać o bardzo dokładnym sprawdzeniu stanu technicznego pojazdu i jego historii. Jeśli zaś stwierdzi, że stan pojazdu jest zadowalający kupujący powinien wynegocjować korzystne dla siebie warunki umowy sprzedaży.