Niezbędna kontrola jakości

Rola ZKJ w strukturach ITS to nomen omen monitoring. Jakie podmioty weryfikujecie?

DARIUSZ WIŚNIEWSKI - Zakład zajmuje się kontrolą warunków technicznych i organizacyjnych w firmach posiadających certyfikację na produkcję lub import produktów motoryzacyjnych oraz wydaje ocenę usług świadczonych przez Ośrodki Szkolenia Kierowców. Uzupełnieniem działalności jest audit wymagań w zakresie usług dla potrzeb przewozu samochodowego (transport osób, rzeczy i spedycja) oraz kontrola zgodności montażu instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem LPG i CNG.

Duża część kontroli dotyczy zakładów montujących instalacje LPG oraz CNG. Co jest przedmiotem kontroli w tych placówkach?

Nasze wizyty mają na celu sprawdzenie, czy montaż instalacji gazowej w pojazdach jest wykonywany zgodnie z homologacją. Szczególną uwagę skupiamy na wyposażeniu kontrolno-pomiarowym, na dokumentacji pomontażowej oraz ocechowaniu podzespołów instalacji. Dokonujemy wglądu do archiwum, które jest potwierdzeniem, że kontrolowany przeprowadza wewnętrzny monitoring montowanej instalacji gazowej w pojeździe.

Weryfikacja ma także na celu sprawdzenie prawidłowości wypisania wyciągów ze świadectw homologacji włącznie z emisją zanieczyszczeń spalin (CO, HC) z pojazdu zasilanego paliwem gazowym. W przypadku firm, które są właścicielami świadectw homologacji, sprawdzeniu podlega także: rejestr wydawanych wyciągów ze świadectw homologacji, obecność systemu zabezpieczającego zgodność montażu z wymaganiami, prowadzenie kontroli zakładów montażowych będących w kolejnych rozszerzeniach sieci montażowej posiadacza świadectwa, a także zgodność stosowania elementów instalacji gazowych, ujawnionych na wyciągach z elementami instalacji, na które firmy otrzymały świadectwa homologacji.

Co można stwierdzić na podstawie przeprowadzonych auditów? Jakie uchybienia odnotowują kontrolerzy w firmach montujących "instalacje gazowe"?

Inspektorzy Zakładu Kontroli Jakości przeprowadzili w latach 2005 - 2008 łącznie 1237 kontroli zgodności sposobu montażu instalacji przystosowującej dany typ pojazdu do zasilania gazem LPG. Weryfikację przeprowadzono zarówno u właścicieli świadectw homologacji oraz w zakładach montażowych, zarejestrowanych w ich sieciach dealerskich i umieszczonych w wykazie ITS.

Na podstawie monitoringu stwierdzono, że najczęstszymi uchybieniami są nieprawidłowości związane z prowadzeniem dokumentacji wyników kontroli zamontowanych instalacji gazowych, jak również brak nadzoru nad wyposażeniem pomiarowym (brak świadectw legalizacji pierwotnej lub ponownej analizatorów spalin).

Wiele spośród skontrolowanych firm zobowiązano do doprecyzowania dokumentacji związanej z systemem zabezpieczającym zgodność montażu z obowiązującymi wymaganiami. Ujawniono braki stosowania dokumentacji związanej z opisem systemu jakości zabezpieczającego zgodność montażu instalacji LPG z wymaganiami, a także nagminne, montowanie elementów instalacji, na które posiadacz homologacji nie miał stosownych rozszerzeń. Zastrzeżenia odnosiły się również do nieprawidłowo opracowanych druków wyciągów ze świadectw homologacji. Zakłady naruszające przepisy zostały zobligowane do niezwłocznego usunięcia niezgodności.

Z błędów stricte technicznych należy wymienić: nieprawidłowy montaż zbiorników gazu, niezachowanie regulaminowej odległości przewodów gazowych LPG od źródeł ciepła, nieprawidłowo umocowany reduktor/parownik, brak tulei wentylacyjnej obudowy gazoszczelnej wielozaworu zbiornika, nieestetyczny montaż podzespołów, czy stosowanie przewodów miedzianych nieprawidłowo oznakowanych lub nie posiadających żadnego oznakowania.

Na czym polega kontrola zgodności wyrobów homologowanych?

Zakład Kontroli Jakości oprócz kontroli warunków techniczno-organizacyjnych u dostawców (producentów, importerów, dystrybutorów) wyrobów przemysłu motoryzacyjnego w zakresie: certyfikacji na znak bezpieczeństwa "B", certyfikacji dobrowolnej na zgodność z dokumentem normatywnym przedstawionym przez wnioskodawcę, oraz u dostawców w ramach nadzoru nad stosowaniem certyfikatów prowadzi również, od 2002 roku, kontrole zgodności produkcji wyrobów motoryzacyjnych, które uzyskały świadectwa homologacji na podstawie badań przeprowadzonych w akredytowanych laboratoriach ITS.

W tym celu ZKJ opracował metodykę, która ukierunkowuje i ułatwia przeprowadzanie kontroli zgodności produkcji, co przyczynia się do poprawienia i stabilności produkcji wyrobów motoryzacyjnych podlegających homologacji. Metodyka składa się z dwóch części: 1) wymagania ogólne kontroli zgodności produkcji wyrobów homologowanych, dotyczące kontroli u producentów wyrobów motoryzacyjnych badanych w ITS; 2) wymagania szczegółowe, opracowane w oparciu o regulaminy EKG ONZ dla poszczególnych rodzajów wyrobów i określające zakres i wymagania dla przeprowadzania badań laboratoryjnych wyrobów.

W przypadku, gdy producent wyrobu homologowanego nie przeprowadza badań w ustalonym przez Regulamin EKG ONZ zakresie i częstotliwością, inspektor ZKJ, zgodnie z obowiązującą procedurą, pobiera próbki wyrobów do badań w akredytowanym laboratorium ITS. Po przeprowadzeniu badań w laboratorium producent wyrobu homologowanego otrzymuje protokół z badań, w który zapisane zostały, jeśli takie wystąpiły, odstępstwa od typu homologowanego. Wówczas producent zgodnie z odpowiednim Regulaminem EKG ONZ ma obowiązek przywrócenia zgodności produkcji wyrobu z typem homologowanym i przekazania próbek do powtórnych badań.  W przypadku pozytywnego wyniku obu etapów kontroli, ZKJ sporządza orzeczenie zatwierdzane przez dyrektora ITS, które zostaje przesłane do producenta.

Od momentu rozpoczęcia prowadzenia okresowych kontroli zgodności produkcji wyrobów homologowanych inspektorzy ZKJ zaobserwowali znaczącą poprawę jakości produkowanych wyrobów. Spowodowane jest to faktem prowadzenia przez producentów częstszych kontroli produkowanych wyrobów, a także poprzez tworzenie laboratoriów zakładowych wykonujących badania na zgodność z homologowanym typem.

Zakład Kontroli Jakości - jako jednostka inspekcyjna typu B - został powołany Zarządzeniem Nr 20 Dyrektora Instytutu Transportu Samochodowego z dnia 1 listopada 1993 roku (wówczas pod nazwą Zespół Kontroli Jakości) wydanym w oparciu o Zarządzenie Nr 15 Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacji, Miar i Jakości z dnia 18 czerwca 1993 roku w sprawie wprowadzenia instrukcji akredytacji jednostek certyfikujących wyroby (Dz. N i M. Nr 6 z 29 czerwca 1993r. poz. 11). Zakład Kontroli Jakości ma od 07.03.2005r. akredytację Polskiego Centrum Akredytacji AK012 zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17020: 2007

Mgr inż. Dariusz Wiśniewski

Kierownik Zakładu Kontroli Jakości w Instytucie Transportu Samochodowego w Warszawie. Absolwent Wydziału SiMR Politechniki Warszawskiej - inżynier mechanik, specjalność "maszyny robocze ciężkie". Jest audytorem wiodącym PCBC oraz BSI, a także posiada certyfikat kompetencji jako specjalista ds. kontroli warunków techniczno-organizacyjnych produkcji i importu wyrobów motoryzacyjnych.