Na celowniku – wolny rynek

Stowarzyszenie Dystrybutorów Części Motoryzacyjnych 17 stycznia 2007 r. zorganizowało w Warszawie konferencję, podczas której w obecności członków SDCM i zaproszonych gości omówiono najważniejsze problemy rynku produkcji i dystrybucji części.

Jest dobrze, ale może być źle - tak w największym skrócie można by podsumować rok 2006 w sektorze szeroko rozumianego motoryzacyjnego rynku produkcji, dystrybucji części zamiennych i napraw samochodów.
Jest dobrze, bo sektor rośnie jak na drożdżach, przynosząc skarbowi państwa coraz większe dochody. Wartość tego rynku ocenia się dziś na 4,2 mld zł, zaś przychody kluczowych dystrybutorów części w roku ubiegłym wyniosły 3 671 mln zł. Wzrost ten nie jest zasługą fundowanych przez państwo odżywek w postaci korzystnych przepisów i innych udogodnień, ale rezultatem funkcjonowania swobód rynkowych, czyli prawa popytu i podaży.

Te zdawałoby się naturalne relacje mogą ulec zachwianiu i stać się zaczynem alternatywnej, znacznie gorszej rzeczywistości rynkowej - tak dla firm, jak i konsumentów. Co mogło by doprowadzić do realizacji takiego czarnego scenariusza? Są trzy zagrożenia - nie wprowadzenie w życie klauzuli napraw, zastąpienie jej licencjami przymusowymi oraz dalszy brak swobodnego dostępu do informacji technicznych dla warsztatów niezależnych (tzw. klauzula o zdolności do naprawy Euro 5).

Śni się polka monopolka

Co by się stało na rynku części zamiennych w Polsce, gdyby batalia o klauzulę reperacji zakończyła się jego przegraną dystrybutorów części? Opinie są podzielone tylko co do wysokości strat, jakie ponieśliby gospodarka w skali makroekonomicznej, setki tysięcy pracujących w sektorze i miliony zmotoryzowanych. Monopol, a nawet dyktatura koncernów, drożyzna, upadek tysięcy firm, zmniejszenie wpływów do budżetu państwa, wzrost szarej strefy, czyli zwyczajnej przestępczości - to scenariusz nie do przyjęcia dla producentów, dystrybutorów części, warsztatów i konsumentów. Nic więc dziwnego w tym, że podczas konferencji prawie w każdym wystąpieniu referentów klauzula reperacji wracała jak bumerang.

Skoro może być tak źle, to rozsądek podpowiada, że nikt do pisania scenariusza gospodarczej grozy ręki nie przyłoży. Niestety, taki wariant jest możliwy w sytuacji podjęcia przez decydentów inicjatywy ustawodawczej, mogącej zaszkodzić rynkowi dystrybucji części zewnętrznych pojazdów. Prawdopodobieństwo takie istnieje, o czym świadczy nie jedna ustawa, nie jeden bubel prawny, jak choćby bezprawne nałożenie wysokiej akcyzy na sprowadzane samochody używane. W tym przypadku finał sprawy był pomyślny - polskich konsumentów przed polskim rządem wybronił Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu. Przypadek odsieczy zagranicznej przeciwko niezgodnej z prawem i sprawiedliwością akcyzie przypomniał mi fragment dialogu jednego z bohaterów filmu polskiego - "Podążajmy na zachód, tam musi być jakaś cywilizacja...."

Na szczęście za klauzulą, czyli poprawką do nowelizacji prawa własności przemysłowej, zgodnie opowiedziały się PiS i PO. Koncerny samochodowe broni jednak nie składają i oprócz publikowania

nieprawdziwych informacji w prasie na temat jakości części z rynku wtórnego, chcą zablokować wolny rynek części propozycją wprowadzenia licencji na produkcję i sprzedaż części widocznych. Nie wchodząc w szczegóły pomysłu, efekt jest taki sam - monopol koncernów, straty dla gospodarki i konsumentów.

Czekanie na poprawkę

Kolejnym polem konfliktu pomiędzy producentami samochodów, a całym rynkiem części i usług warsztatowych są zasady dostępu dla warsztatów niezależnych do informacji technicznej. Mimo, że GVO wyraźnie mówi, kto i na jakich warunkach może po te informacje sięgać, samo życie wprowadziło wiele korekt do rozporządzenia na niekorzyść warsztatów niezależnych. Ma jednak być lepiej. Jak poinformował Jerzy Król z Ministerstwa Transportu, w końcowej fazie przygotowania znajduje się rozporządzenie o dostępie do informacji obsługowych i naprawczych, które po ogłoszeniu będzie obowiązywać na całym obszarze UE. Zastąpi ono dyrektywy 98/69/EC i 2002/80/EC, które dotychczas w sposób niedoskonały, jak się okazało, określały
dostęp do danych technicznych. Szkoda tylko, że poprawka - a więc semantycznie rzecz biorąc - detal jest wprowadzana tak opornie. Najbliższy termin, na którym będzie omawiana to 20 lutego br. Nie ma chyba obiektywnych powodów, aby zapis mający na celu ułatwienie życia właścicielom i pracownikom warsztatów, a przy okazji podnoszący kulturę techniczną, zalegał tak długo w szufladach urzędników.

Alfred Franke, prezes SDCM

W "starych" państwach UE 60% kierowców zapobiegawczo korzysta z usług warsztatów samochodowych, w Polsce w zaledwie 27%. Nie świadczy to dobrze o nas jako kierowcach, ale także daje wiele do myślenia o stanie technicznym samochodów. Działalność Akademii Bezpiecznego Samochodu ma zmienić te proporcje. (...) W segmencie samochodów osobowych szacunkowe tempo wzrostu rynku w ostatnich trzech latach wynosiło od 10% do

15 %. Warsztaty działające w ramach sieci dystrybutorów ilościowo stanowią 11% wszystkich warsztatów, a udział ich to 30% całego niezależnego rynku usług napraw.

Marcel Klimczak, Firma Consultingowa Quest
Główne problemy rozwijających się firm to: problemy "twarde" i wynikające z relacji między ludźmi. Do grupy pierwszej zaliczamy: rynek, konkurencję, poziom sprzedaży i partnerstwo biznesowe. W grupie drugiej znajdują się między innymi: niska wydajność pracy, brak autorytetu menedżerów, niewystarczająca motywacja i konflikty. Jak sobie radzić z problemami - nie dowierzać technologii, bardziej ufać ludziom, mieć wizję, dopasować do niej strategię działania, szukać nowych rozwiązań, nie dać się uśpić raz osiągniętym sukcesem

Jarosław Sojewski, dyrektor sprzedaży - Europa Wschodnia i Centralna Tenneco Automotive
Rynek motoryzacyjny w Polsce rośnie, wzrasta bowiem produkcja motoryzacyjna. W przyszłości należy oczekiwać zwiększenia parku pojazdów, spadku bezrobocia, wzrostu średniej płacy, napływu pieniędzy od pracujących za granicą, a także większej kultury technicznej kierowców. Ważną rolę w tym procesie edukacyjnym należy położyć na uświadamianie kierowców pod

kątem możliwości wyboru części porównywalnej jakości. Problemem ważnym jest podniesienie jakości usług diagnostycznych i naprawczych w Stacjach Kontroli Pojazdów.

Krzysztof Soszyński, członek zarządu Inter Cars S.A.
Segment warsztatów samochodowych stale ewoluuje. Przewiduje się zwiększenie liczby warsztatów sieciowych. Wiele warsztatów zostanie powiązanych kapitałowo z producentami części lub dystrybutorami. Zwiększy się także liczba niezależnych warsztatów sprzedających samochody używane. Szansą dla rynku serwisowego są: stały wzrost liczby samochodów, w tym zwiększenie udziału samochodów używanych w ogólnej liczbie sprzedaży, coraz wyższa świadomość kierowców co do prawidłowego serwisowania, internet jako źródło informacji oraz dokonywania zakupów, wielomarkowość i pełny wachlarz usług.

Krzysztof Ciemięga dyrektor handlowy Robert Bosch Sp. z o.o.
Sieć warsztatów Bosch oferuje usługi obejmujące elektrotechnikę i elektronikę samochodową,

naprawy układów ABS, ASR, ESP, diagnostykę silników dieslowskich oraz naprawy typowo mechaniczne, jak wymiana pasków rozrządu, oleju, amortyzatorów, rozruszników i sprzęgieł. W wielu warsztatach Boscha można także przebadać pojazd w ramach stacji kontroli pojazdów. W ramach sieci działa również 28 punktów Bosch-Diesel-Service - specjalistów w zakresie napraw pomp wtryskowych do silników wysokoprężnych. Bosch umożliwia swoim serwisom dostęp do bogatej wiedzy dotyczącej technologii napraw większości pojazdów, kładzie też nacisk na szkolenia, które są najistotniejszym wsparciem dla warsztatów.

Dominik Kolbusz dyrektor marketingu AD Polska
Głównym czynnikiem, warunkującym dalszy rozwój firm dystrybucyjnych, będzie jednoznaczne określenie strategicznego celu przedsiębiorstwa, a w pierwszej kolejności stworzenie przewagi konkurencyjnej oraz wytworzenie wartości dodanych w procesie dystrybucji. Z rynkowego punktu widzenia jest to działanie nastawione na maksymalizację zysku, a nie sprzedaży. Aby wzmocnić swoją pozycję dystrybutorzy części zamiennych będą dokonywać przejęć i fuzji umożliwiających wchodzenie na nowe, nieobsługiwane rynki. To spowoduje integrowanie rynku przez dużych graczy i zgodne będzie z tezą, że najistotniejszym elementem działalności dystrybucyjnej jest sprawna logistyka wsparta narzędziami IT.